Cysterna to urządzenie transportowe, które może przewozić ciecze, o pojemności powyżej 450 litrów, przy czym rodzaj cysterny oraz rodzaj ładunku, są ściśle określone wg przepisów.
Przewóz oraz pracę cysterny do przewozu towarów niebezpiecznych, regulują:
1. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz.U. 1975 nr 35 poz. 189)
2. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. 2011 nr 227 poz. 1367)
3. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o transporcie materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną (Dz.U. 2022 poz. 1715)
Przewóz cieczy może odbywać się w cysternach — pojazdach o specjalnych cechach konstrukcyjnych, przeznaczonych do przewozu towarów niebezpiecznych, typu:
1. AT (przeznaczony do przewozu paliwa zapalnego (o temperaturze zapłonu nie wyższej niż 60°C) oraz gazów palnych w cysternach stałych, kontenerach- cysternach do przewozu towarów niebezpiecznych)
2. FL (przeznaczony do przewozu materiałów ciekłych o temp. zapłonu nie wyższej niż 60°C, do przewozu gazów palnych, przeznaczony do przewozu nadtlenku wodoru) jest wyposażony w dużo więcej zabezpieczeń niż typ AT.
Konstrukcja pojazdów typu FL ma znacznie więcej wymogów związanych z konstrukcją niż pojazdy typu AT:
- Pierwsze badanie techniczne przeprowadzone w specjalistycznym zakładzie diagnostycznym.
- Ciągnik musi mieć homologację.
- Pojazdy muszą być wyposażone w układ hamowania długotrwałego i posiadać deklarację zgodności z normą EKG ONZ.
- Konstrukcja i elementy pojazdu muszą mieć homologacje zgodne z ustawą o ADR, oraz mieć świadectwo dopuszczenia w państwie rejestracji.
- Cysterna musi być wyposażona m.in. w główny wyłącznik akumulatora.
- Silnik, układ wydechowy, układ hamowania długotrwałego pojazdu nie mogą narażać ładunku na nagrzanie lub zapalenie.
- W pojazdach muszą być zamontowane urządzenia ograniczające prędkość zgodne z Regulaminem Nr 89 EKG ONZ lub Dyrektywą 92/24/EWG.
- Instalacja elektryczna musi być dostosowana do pracy w strefach niebezpiecznych.
- Wszystkie elementy pojazdu muszą spełniać wymogi Normy IEC 60079, części 0 i 14, oraz odpowiednie dodatkowe wymagania normy IEC, badanie techniczne pojazdu ADR musi się odbywać raz w roku.
Podsumowując pojazdem typu FL (z wieloma dodatkowymi zabezpieczeniami), można przewozić towary niebezpieczne, odpowiednie dla pojazdów AT, ale odwrotnie nie wolno.
Co oznacza kod cysterny?
Ze względu na różne konstrukcje, cysterny mają przypisany czterocyfrowy kod, w którym zostały zakodowane takie informacje jak typ, ciśnienie powietrza, otwory i zawory/urządzenia powietrza. Kody odpowiadają określonym poziomom bezpieczeństwa. Kod cysterny umożliwia precyzyjne dopasowanie pojazdu do przewodu cieczy wg parametrów.
Procedury bezpieczeństwa podczas załadunku i rozładunku cieczy
Bezpieczeństwo ludzi, środowiska, w ruchu lądowym, oraz w trakcie przewozu i rozładunku cieczy jest najważniejszym elementem, dlatego wymogi bezpieczeństwa podczas załadunku i rozładunku cieczy (zwłaszcza niebezpiecznych) czy wybuchowych, muszą być restrykcyjne przestrzegane:
- Należy upewnić się, że kierowca-operator zrobił wszystko, żeby wyeliminować ryzyko związane z niespodziewanym przemieszczeniem się pojazdu (zabezpieczy kluczyki; umieści tabliczkę informacyjną na kierownicy; upewni się, że hamulec ręczny został zaciągnięty; zaklinuje koła).
- Należy odłączyć instalację elektryczną.
- Zachować ostrożność przy wykonywaniu czynności w pobliżu systemów poduszek powietrznych.
- Korzystać z odpowiednich środków ochrony indywidualnej, w tym: ochrony rąk; głowy, czy uprzęży chroniącej przed upadkiem z wysokości; mieć odpowiednie przeszkolenie.
- Korzystać z odpowiedniej suwnicy bramowej lub innego środka bezpiecznego dostępu – nie wolno używać przenośnych lub niezabezpieczonych drabin.
- Cysterny mogą być napełniane lub opróżniane pod ciśnieniem, we wnętrzu może utrzymywać się ciśnienie resztkowe. Należy upewnić się najpierw, że ciśnienie zostało uwolnione, dla bezpieczeństwa.
Kwalifikacje i szkolenia kierowców cystern
Aby, móc pracować jako kierowca i prowadzić pojazd typu cysterna do przewozu towarów niebezpiecznych, kierowca musi:
- Mieć ukończone 21 lat.
- Ukończyć kurs podstawowy ADR.
- Ukończyć kurs specjalistyczny ADR i zdać egzamin państwowy (12 poprawnych odpowiedzi na 18 pytań) w certyfikowanym ośrodku.
Uprawnienia dla kierowców cystern są wydawane na okres 5 lat. Uprawnienia można odnowić w ostatnim roku, ponownie, w tym celu należy ukończyć po raz kolejny kurs podstawowy oraz od nowa zdać egzaminy państwowe. Organem prowadzącym rejestr podmiotów prowadzących kursy jest marszałek województwa.
Kontrole techniczne i przeglądy cystern
Badania techniczne badanie pojazdu ADR i przeglądy okresowe cysterny wykonuje się raz w roku, w zakładzie diagnostycznym uprawnionym do tego typu badań przez Transportowy Dozór Techniczny, który podlega ministrowi do spraw transportu. Spis tego typu jednostek, uprawnionych do wykonywania badań okresowych cysterny, znajdują się w Oddziałach Terenowych TDT.
Wymagania dotyczące etykietowania i oznakowania cystern z cieczami niebezpiecznymi
Cysterna musi być oznakowana tablicami koloru pomarańczowego (z czarną obwódką i oznaczeniami UN), czerwonego (z rysunkiem pożar) oraz białego (z rysunkiem ryby i drzewa), czyli tablicami ostrzegawczymi bez numerów, tablicami ostrzegawczymi z numerami i nalepkami ostrzegawczymi. Umieszczenie w zależności od tego, czy cysterna przewozi jedną niebezpieczną ciecz, czy różne. Oznakowania są najczęściej umieszczane z przodu tyłu oraz wzdłuż osi cysterny.
Kierowca z uprawnieniami ADR — czy warto podjąć się tej pracy?
Na polskim rynku pracy kierowcy ciężarówek są poszukiwani przez pracodawców, którzy oferują bardzo korzystne stawki, zwłaszcza dla kierowców, którzy posiadają uprawnienia na prowadzenie pojazdów ADR. Z pewnością jest to ciekawy i perspektywiczny zawód dla wielu Polaków.
Przeczytaj także: Pojazd specjalny — jakie warunki powinien spełniać?
