Spis treści:
- Transport żywności – jakie przepisy trzeba znać?
- Dokumenty wymagane przy transporcie żywności
- Jakie są podstawowe wymagania sanitarne dotyczące transportu żywności?
- Wymagania dotyczące pojazdów w transporcie żywności
- Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów transportu żywności
W Polsce oraz w całej Unii Europejskiej obowiązują ścisłe przepisy odnośnie transportu żywności. Dotyczą między innymi odpowiedniej konstrukcji pojazdów przeznaczonych do przewozu produktów spożywczych, które muszą być wyposażone w systemy chłodnicze, wentylacyjne oraz izolacyjne, umożliwiające utrzymanie właściwej temperatury i wilgotności powietrza w trakcie przewozu. Jakie przepisy należy znać i czym grozi niedopilnowanie obowiązków przewoźnika transportującego żywność?
Transport żywności – jakie przepisy trzeba znać?
Podstawy prawne dotyczące przewozu żywności wynikają z kilku dokumentów. Reguluje to między innymi Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz międzynarodowa umowa o przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów, znana jako ATP. Sporządzono ją w Genewie we wrześniu 1970 roku, weszła w życie w sześć lat później, zaś Polska ratyfikowała umowę 1984 roku. Jest to konwencja dobrze znana przewoźnikom, która oprócz wymogów dla pojazdów zawiera też wytyczne co do temperatur transportu żywności schłodzonej i mrożonej.
Warto znać również rozporządzenie w sprawie wymagań sanitarnych dotyczących środków transportu żywności, substancji pomagających w przetwarzaniu, dozwolonych substancji dodatkowych i innych składników z 19 grudnia 2002 roku. Przewoźnik transportujący żywność oraz jego flota muszą zostać zatwierdzone przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny, ponadto wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego powinny zostać zarejestrowane przez powiatowego lekarza weterynarii.
Dokumenty wymagane przy transporcie żywności
Na tym nie koniec obowiązków przewoźnika organizującego transport żywności. Wymagania sanitarne dotyczą również kierującego, który powinien posiadać aktualną książeczkę sanepidowską. W ramach tych samych przepisów transport produktów spożywczych powinien odbywać się w odpowiednich warunkach temperaturowych, w zależności od rodzaju przewożonych produktów.
Pod ręką kierowcy powinno być również świadectwo zgodności środka transportu z umową ATP, gdyż jego brak w razie kontroli grozi wysoką grzywną. Certyfikat ten można traktować jako świadectwo sprawności środków transportu, których głównym zadaniem jest przewożenie mięsa, ryb, owoców czy produktów mrożonych. Umożliwia też swobodny przewóz towarów w międzynarodowym transporcie, zgodnie z normami obowiązującymi w wielu państwach Europy.
W naszym kraju stosowne badania wykonują uprawnione instytucje, podległe Ministerstwu Transportu, które zajmują się wydawaniem świadectw ATP. W ich zakresie są między innymi przeglądy będące podstawą do uzyskania certyfikacji ATP, pomiary globalnego współczynnika przenikania ciepła „K” czy też badania użytecznej wydajności chłodniczej agregatu chłodniczego.
Jakie są podstawowe wymagania sanitarne dotyczące transportu żywności?
Przy produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, ryby czy nabiał, konieczne jest utrzymywanie niskiej temperatury, zwykle w przedziale od 0 do 5 stopni Celsjusza. Podczas przewozu produktów pochodzenia roślinnego oraz transportu owoców i warzyw, temperatury mogą być nieco wyższe, bo ich nadmierne schłodzenie czy zmrożenie spowoduje straty.
Jakie typy pojazdów są wykorzystywane do transportu żywności? Podstawowy podział to pojazdy grzewcze i typu chłodnia, które dodatkową dzielą się na trzy podkategorie:
- Lodownie, które posiadają izolowane ściany oraz dach i system chłodzenia inny niż agregat sprężarkowy;
- Pojazdy chłodnicze, posiadające izolowane ściany oraz dach i dodatkowo system chłodzenia mechanicznego (agregat sprężarkowy), pozwalający obniżyć temperaturę wewnątrz pojazdu nawet do -20°C;
- Pojazdy izotermiczne, bez własnego systemu chłodzenia, ale z izolacją wszystkich ścian, by przewożone produkty utrzymały swoją stabilną temperaturę podczas przewozu.
Wymagania dotyczące pojazdów w transporcie żywności
Jakie wymogi musi spełnić transport żywności? Przepisy wynikające z ATP są klarowne, zwłaszcza odnośnie temperatury podczas przewozu żywności mrożonej i schłodzonej. Transport w nieodpowiednich warunkach może prowadzić do zepsucia produktów na ładowni lub rozmnażania się groźnych bakterii, takich jak Salmonella czy E.coli.
Pojazdy do przewozów towarów szybko psujących się, w tym naczepy, przyczepy i kontenery, muszą spełniać wszystkie warunki umożliwiające transport żywności. Wymagania są określone w załączniku wspomnianej konwencji ATP, regulującej temperatury, w których należy przechowywać dany towar oraz wyposażenie, jakie musi posiadać dany pojazd. Jeśli jest to chłodnia, musi mieć system monitorujący i zapisujący temperaturę w obszarze, gdzie znajduje jest ładunek. Zwykła awaria agregatu chłodniczego na naczepie bądź niesprawność czujnika temperatury mogą być bardzo kosztowne.
Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów transportu żywności
Transport żywności to ryzyko większe, niż w przypadku innych ładunków, bo w razie uszkodzenia towaru pojawią się nie tylko straty materialne, ale również zagrożenie zdrowia konsumentów. Jest to na przykład kwestia przewożenia łatwo psujących się dóbr w temperaturze i wilgotności niedostosowanych do wymagań. Nie wszystko można stwierdzić i zweryfikować przy rozładunku, a namnażające się bakterie czy rozrost pleśni ujawnią się w późniejszym czasie.
Z punktu widzenia przewoźnika istotną kwestią jest też ubezpieczenie OCP i jego zakres. Zasadniczo gwarantuje wsparcie, gdy dojdzie do strat podczas transportu i przenosi odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy przewozu na towarzystwo ubezpieczeniowe. Ale ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody powstałe przez użycie pojazdu nieprzystosowanego do przewozu danego rodzaju ładunku lub niesprawnego technicznie. Warto o tym pamiętać.
Przeczytaj także: Jakie są wymagania bezpieczeństwa przy transporcie cieczy w cysternach?
